Er is nog niet veel bekend over educatieve maatregelen, specifiek tegen corona nepnieuws.
Gelukkig zijn er wel veel initiatieven over mediawijsheid met betrekking tot nepnieuws in het algemeen. Om te voorkomen dat burgers besmet worden met het virus of anderen ermee besmetten, is het van belang dat burgers zelf leren betrouwbare digitale corona informatie te vinden en kunnen bepalen in hoeverre dergelijke informatie betrouwbaar is.
Om dat doel te bereiken is het belangrijk dat de overheid mediawijsheidstrainingen stimuleert.
Uit een praktische toets die de Monitor Jeugd en Media by Kennisnet (2017) liet uitvoeren onder leerlingen (zie Kennisnet_Monitor_Jeugd_en_Media_2017.pdf) bleek dat veel scholieren moeite hebben op internet te zoeken en informatie op waarde te schatten.
Zie ook: Onderzoek wijst uit dat basisschoolkinderen massaal in nepnieuws trappen | De Volkskrant en 2.
Test creatieve manieren om mediawijsheid te bevorderen
Ten slotte is het interessant om te vermelden dat uit het volgende onderzoek bleek dat niet alleen jongeren maar ook oudere leeftijdsgroepen het moeilijk vinden om te beoordelen of nieuws betrouwbaar is: (10) (PDF) Consuming Fake News: A Matter of Age? The perception of political fake news stories in Facebook ads (researchgate.net)
Dit toont aan dat het ook voor volwassenen van belang is van mediawijsheidstrainingen gebruik maken. Zie ook 1. Maak gebruik van mediawijsheids-tips.
MAATREGELEN
1. 💡 MAAK GEBRUIK VAN MEDIAWIJSHEIDS-TIPS
Instanties mediawijsheid
NEDERLAND
https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/taal-rekenen-digitale-vaardigheden/digitale-vaardigheden
https://www.bibliotheeknetwerk.nl/basisvaardigheden
Dé startpagina op het gebied van media en mediawijsheid
https://www.mediawijsheid.nl/ en Netwerk Mediawijsheid – Netwerk Mediawijsheid
Netwerk Mediawijsheid » hét Nederlands netwerk voor mediawijsheid (mediawijzer.net)https://www.nationaalmediapaspoort.nl
https://www.mediamasters.nl
Checklist ‘Is die informatie echt?’ | Desinformatie en nepnieuws | Rijksoverheid.nl
INTERNATIONAAL
https://www.medialit.org/how-teach-media-literacy
Zie ook 2. Test creatieve manieren om mediawijsheid te bevorderen
Overige interessante publicaties:
Het rapport Mapping of media literacy practices and actions in EU-28 van de European Audiovisual Observatory (2016) MAPPING OF MEDIA LITERACY PRACTICES AND ACTIONS IN EU-28 (coe.int)
Stanford History Education Group. (2016). Evaluating information: The cornerstone of civic online reasoning. SHEG Evaluating Information Online.pdf (stanford.edu)
Wardle, C., & Derakhshan, H. (2017). Information disorder: Toward an interdisciplinary framework for research and policy making. Council of Europe, 27. PREMS-162317-GBR-2018-Report-desinformation-A4-BAT.pdf (tverezo.info)
2. 💡 TEST CREATIEVE MANIEREN OM MEDIAWIJSHEID TE BEVORDEREN
Er is nog geen systematisch experimenteel onderzoek gedaan naar de effectiviteit van verschillende soorten mediawijsheidstrainingen. Test het daarom zelf uit! Zie Mediawijsheidstrainingen hieronder ter inspiratie …
Mediawijsheidstraingen
Insights, M., & Chapman, M. (2016). Mapping of media literacy practices and actions in EU-28.
MAPPING OF MEDIA LITERACY PRACTICES AND ACTIONS IN EU-28 (coe.int)
De MediaLit Kit van het CML (Center for Media Literacy) biedt mooie handvatten om mediawijsheid op scholen te bevorderen.
CML MediaLit Kit | Center for Media Literacy | Empowerment through Education | CML MediaLit Kit ™ |
En het CML heeft ook een lijst van artikelen en rapporten over hoe mediawijsheid kan worden onderwezen, zie:
Hoe bruikbaar deze inzichten ook zijn, het gaat vaak wel om traditionele mediawijsheidstrainingen, nogal gericht op het overbrengen van kennis. De rol van emotie en een interactionele aanpak waarbij leerlingen zelf actief worden blijft enigszins onderbelicht.
Daarom volgen hieronder suggesties voor andere mediawijsheidstrainingen, minder cognitief en meer emotioneel/interactioneel.
Nepnieuws games interventies
Basol, M., Roozenbeek, J., & van der Linden, S. (2020). Good news about bad news: gamified inoculation boosts confidence and cognitive immunity against fake news. Journal of cognition, 3(1).
Roozenbeek, J., & van der Linden, S. (2019). Fake news game confers psychological resistance against online misinformation. Palgrave Communications, 5(1), 1-10.
Roozenbeek, J., & Van Der Linden, S. (2019). The fake news game: actively inoculating against the risk of misinformation. Journal of Risk Research, 22(5), 570-580.
Workshop Fake News | Beeld en Geluid
Eigen nepnieuws maken, om daarna de echte trollen te herkennen – NRC
Zelf nepnieuws maken om het daarna beter te herkennen – dat lijkt te werken | Nieuwsuur (nos.nl)
Nepnieuws leren herkennen
Zelf nepnieuws maken om het daarna beter te herkennen – dat lijkt te werken | Nieuwsuur (nos.nl) en DROG
Nepnieuws herkennen voor kinderen (hoezomediawijs.nl)
Hoe herken je nepnieuws? | NPO Kennis
Fake news van Beeld en Geluid: laat je niet voor de gek houden – Netwerk Filmeducatie
Nepnieuws sites interventies
Onderzoek wijst uit dat basisschoolkinderen massaal in nepnieuws trappen | De Volkskrant
Herkennen kinderen nepnieuws? – Achtergrond – Universiteit Utrecht (uu.nl)
3.💡 PAS OP VOOR MYTHES EN HOAXES OVER CORONA
Trap er niet in …
Er staat soms verontrustend corona nieuws op sociale media, zie bijvoorbeeld: A ‘healthy’ doctor died two weeks after getting a COVID-19 vaccine; CDC is investigating why – Chicago Tribune
De WHO site https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public/myth-busters probeert burgers wereldwijd te waarschuwen voor corona mythes’.
Zie ook: De Hoax-Wijzer (google.com); De Hoax-Wijzer – Startseite | Facebook en De Hoax-Wijzer (@Hoax_Wijzer) / Twitter
Verder is de EU in maart 2015 het East Stratcom taskforce initiatief gestart Questions and Answers about the East StratCom Task Force – European External Action Service (europa.eu) waarbij via een nieuwsbrief Russsische desinformatie ontkracht wordt. Aanmelden kan via European External Action Service (list-manage.com)
4.💡 SPEEL IN OP EMOTIES: CONFRONTEER MENSEN MET DE IMPACT VAN CORONA NEPNIEUWS VOOR HUN GEZONDHEID
Fear appeal strategie
Info over het fenomeen ‘fear appeal’, zie:
Maddux, J. E., & Rogers, R. W. (1983). Protection motivation and self-efficacy: A revised theory of fear appeals and attitude change. Journal of experimental social psychology, 19(5), 469-479. PII: 0022-1031(83)90023-9 (researchgate.net)
CT-scan van een 79-jarige patiënt die met een ernstige corona-infectie in het Zuyderland-ziekenhuis werd opgenomen. De longen, op een foto normaal gesproken zwart van kleur, zien eruit als matglas: dat duidt op vocht en vooral op ontstekingsmateriaal. De longen hebben het zo zwaar dat extra zuurstof of beademing nodig is. De scan is beschikbaar gesteld met toestemming van de patiënt. Hoe het met hem is afgelopen, wil het Limburgse ziekenhuis vanwege de privacy niet zeggen. Beeld Zuyderland
Zuyderland | ‘Het vaccinatie-zwabberbeleid eist zijn tol’: een open brief van Zuyderland – ZuyderlandVaccinweigeraar met spijt: ‘Mijn ogen zijn geopend. Ik ben gered door het ziekenhuis’ | De Volkskrant
5. 💡 GA NIET IN DISCUSSIE MET COMPLOTDENKERS OVER FEITEN
Tips voor een gesprek met complotdenkers
- Zet de ander niet weg als gek
- Stel vragen en luister
- Bouw een vertrouwensband op
- Laat de ander tot zijn eigen conclusies komen
- Besef dat je zelf ook niet alles weet
Bron: Zo voer je een (zinnig) gesprek met een complotdenker in je omgeving | De Volkskrant
6. 💡 GEBRUIK ROLMODELLEN
Gebruik rolmodellen, bijvoorbeeld beroemdheden, die laten zien waarom ze zich laten vaccineren.
Arnold Schwarzenegger Gets Covid-19 Vaccine: ‘Come With Me If You Want to Live’ – YouTube
7. 💡 HERHALEN, HERHALEN, HERHALEN …
En ten slotte, blijf in campagnes het belang van vaccinaties herhalen. Het ‘mere exposure effect’ werkt echt!
