Er is nog niet veel bekend is over juridische maatregelen tegen corona nepnieuws, maar gelukkig zijn er wel heel veel initiatieven over juridische maatregelen tegen nepnieuws in het algemeen, die ook bruikbaar zijn om corona nepnieuws te bestrijden.
De EU heeft in juni 2020 Facebook, Twitter en Google verplicht maandelijks verslag te doen van de strijd tegen nepnieuws op hun platforms. Facebook, Twitter, Google to report monthly on fake news fight, EU says | Reuters
Zo kondigde de EU In november 2017 de oprichting van de East Stratcom taskforce aan om ‘cyber-attacks en ‘fake news’ te bestrijden. Er werd toen een budget van 1.1 miljoen Euro per jaar vrijgemaakt voor de jaren 2018-2020, en een aantal initiatieven op dit terrein gelanceerd, waarin Bestrijding van online-desinformatie een Europese benadering (Europese Commissie, 2018) een belangrijke plaats in neemt. Zo pleitte de Europese Commissie in deze mededeling voor een “snelle en doeltreffende reactie door onlineplatforms om gebruikers tegen desinformatie te beschermen” (pp. 8-10), en “een grotere verantwoordingsplicht voor onlineplatforms bevorderen.” (pp. 11-12) Dit had de toezegging van Facebook en Google tot gevolg aan de slag te gaan met zelfregulering.
Bovendien volgt er een EU-gedragscode op het gebied van desinformatie: “This code of principles is for organizations that regularly publish nonpartisan reports on the accuracy of statements by public figures, major institutions, and other widely circulated claims of interest to society. It is the result of consultations among fact-checkers from around the world and offers conscientious practitioners principles to aspire to in their everyday work.
De digitale productie en verspreiding van corona nepnieuws kan mogelijk worden tegen gegaan door juridische maatregelen te nemen (zie bijvoorbeeld de impact van een gedragscode).
In hoeverre kan desinformatie in Nederland verboden worden?
Inmiddels demissionair Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Ollongren heeft het Instituut voor Informatierecht heeft het IViR (Instituut voor Informatierecht) van de Universiteit van Amsterdam gevraagd onderzoek te doen naar huidige wet- en regelgeving tegen de verspreiding van desinformatie.
Ze stelde: “Onderdeel van het onderzoek is hoe burgers beschermd zijn tegen bewust misleidende informatie. Meer specifiek hoe burgers in het kader van de vrijheid van meningsuiting beschermd zijn tegen het verwijderen van content door internetdiensten. (…)
De analyse van het IViR benadrukt dat het recht op vrijheid van meningsuiting zowel inhoudt dat de staat bepaalde beperkingen niet mag opleggen, als dat de staat positieve verplichtingen heeft om burgers in staat te stellen hun vrijheid van meningsuiting te kunnen uitoefenen. Het IViR concludeert dat het juridisch verbieden van bepaalde informatie alleen op grond van het feit dat informatie onjuist of misleidend is, zonder aanvullende eisen, moeilijk in overeenstemming te brengen is met de vrijheid van meningsuiting. Binnen het relevante juridisch kader krijgt de vrijheid van meningsuiting dan ook een bijzondere plek. Zo kwalificeert desinformatie in sommige gevallen als politieke uiting, geniet het als zodanig brede bescherming binnen de vrijheid van meningsuiting en mag het niet verwijderd worden.”
13 mei 2020 Kamerbrief Nieuwe ontwikkelingen beleidsinzet bescherming democratie tegen desinformatie
Voor meer informatie, zie: IViR – Eindrapport – DEF.indd
MAATREGELEN
1. 💡 Verplichte rapportage techplatforms
Verantwoording van Facebook, Twitter en Google over hun strijd tegen nepnieuws.
In juni 2020 heeft de EU Facebook, Twitter en Google verplicht maandelijks verslag uit te brengen van de strijd tegen nepnieuws op hun platforms. Facebook, Twitter, Google to report monthly on fake news fight, EU says | Reuters
2. 💡 Neem kennis van maatregelen door Facebook, Google en Titter, maar blijf kritisch
Maatregelen FACEBOOK, GOOGLE en TWITTER
FACEBOOK
🔺 Misinformation Policy:
https://www.oversightboard.com/
Working to Stop Misinformation and False News (facebook.com) 7 april 2017
An Update on Our Work to Keep People Informed and Limit Misinformation About COVID-19 – About Facebook (fb.com) 16 april 2020
Keeping People Safe and Informed About the Coronavirus – About Facebook (fb.com) 18 december 2020
🔺 Kritiek
Reactie van Facebook op Biden: Facebook ‘doodt mensen’ door desinformatie over vaccins te laten staan | De Volkskrant: “Missen vaccinatiedoel VS niet onze schuld”
Facebook heeft zich verweerd tegen beschuldigingen van de Amerikaanse president Biden die gisteren zei dat het sociale mediaplatform coronadoden op zijn geweten heeft door het toelaten van desinformatie over coronavaccins. “Ze zijn mensen aan het vermoorden”, zei Biden vrijdag tegen verslaggevers in het Witte Huis.
Volgens Facebook is het aantal mensen dat twijfelt over een vaccinatie juist met de helft afgenomen onder zijn gebruikers in de VS. Ook zijn volgens de laatste data van Facebook 85 procent van de gebruikers van het platform in de VS gevaccineerd of van plan zich te laten vaccineren tegen covid-19.
Het doel van Biden was dat op 4 juli 70 procent van de Amerikanen gevaccineerd zou zijn, maar dat doel werd net niet gehaald. “Facebook is niet de reden dat dit niet is gelukt”, zegt Guy Rosen, Facebooks vicepresident integriteit in een blogpost.”
Man ‘uit zijn plaat’ bij vaccinatiestraat • Tilburgse Kermis ‘s avonds eerder dicht | NOS
GOOGLE
Google News, vrijdag 7 april 2017
“Google werd opgericht om mensen te helpen met het vinden van waardevolle informatie door geweldige content van websites en uitgevers te ontsluiten. Hoogwaardige informatie is de basis voor een gezond online ecosysteem. Maar nu er duizenden nieuwe artikelen per minuut worden gepubliceerd, worden internetgebruikers overstelpt met informatie. En helaas stroken niet alle artikelen met de waarheid. Dit maakt het moeilijk om feit van fictie te onderscheiden. Om deze reden kondigden we in oktober 2016 samen met onze partner Jigsaw aan dat we in een aantal landen uitgevers de mogelijkheid zouden bieden om een “Fact Check”-tag voor nieuwsberichten weer te laten geven in Google Nieuws. Deze aanduiding wordt toegepast op artikelen die door onze externe partners zijn geverifieerd.Alle talen
Na feedback van gebruikers en uitgevers breiden we de Fact Check-functie nu verder uit. De aanduiding ‘Fact Check’ kom je vanaf nu wereldwijd tegen in zowel Google Nieuws als Google Zoeken, in alle talen. Als je nu een zoekopdracht uitvoert en resultaten te zien krijgt die door een externe partij op feitelijke juistheid zijn gecontroleerd, zal dat duidelijk op de pagina met zoekresultaten te zien zijn. Een ‘snippet’ (tekstfragment) zal informatie tonen over de bewering, zoals van wie die afkomstig is en of een gezaghebbende bron die op juistheid heeft geverifieerd.
Deze informatie zal niet voor elk zoekresultaat te zien zijn. Verder bestaat de mogelijkheid dat verschillende factcheckers tot verschillende conclusies komen. De factchecks zijn niet uitgevoerd door Google. Ook wanneer er geen overeenstemming is over een bepaalde bewering, denken we toch dat het nuttig is voor gebruikers om beter geïnformeerd te worden. We denken dat het zichtbaarder maken van Fact Check in de resultaten van Google Zoeken het eenvoudiger voor gebruikers maakt om hun eigen gefundeerde mening te vormen.”
Zie ook: Google laat duidelijker zien of nieuws klopt of niet | De Volkskrant TWITTER
“As the global community faces the COVID-19 pandemic together, Twitter is helping people find reliable information, connect with others, and follow what’s happening in real time. (…)”
Coronavirus: Staying safe and informed on Twitter Zie ook:
Singh, L., Bansal, S., Bode, L., Budak, C., Chi, G., Kawintiranon, K., … & Wang, Y. (2020). A first look at COVID-19 information and misinformation sharing on Twitter. arXiv preprint arXiv:2003.13907. 2003.13907.pdf (arxiv.org)
Rodríguez, C. P., Carballido, B. V., Redondo-Sama, G., Guo, M., Ramis, M., & Flecha, R. (2020). False news around COVID-19 circulated less on Sina Weibo than on Twitter. How to overcome false information?. International and Multidisciplinary Journal of Social Sciences, 9(2), 107-128.
3.💡 Raadpleeg internationale rapporten over manieren om nepnieuws juridisch aan banden te leggen.
📚 Internationale rapporten
European Commission (April, 2018). Bestrijding van online-desinformatie een Europese benadering.
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52018DC0236&from=nl
European Commission (March, 2018). A multi-dimensional approach to disinformation. Report of the independent High level Group on fake news and online disinformation Retrieved from:
A multi-dimensional approach to disinformation – Publications Office of the EU (europa.eu)
en
European Commission (2019). Study for the “Assessment of the implementation of the Code of Practice on Disinformation”.
